Công thức hóa học của “mùi hồ bơi”
Khi hóa chất clo được thêm vào nước hồ, hai chất sau được giải phóng để diệt trùng: Axit Hipoclorơ (HOCL) và ion Hypoclorit (OCL-). Người ta định lượng mức clo trong nước bằng FAC – Free Available Chlorine (Clo tự do). Người ta giữ FAC ở mức độ an toàn cho người bơi. Mức FAC giảm khi clo phản ứng với mồ hôi, dầu và nước tiểu (b) từ cơ thể người đi bơi và hình thành cái gọi là Cloramin.
Chất gì tạo nên mùi hồ bơi?
Mùi hồ bơi – thường được mô tả là mùi clo – sẽ kích thích bạn liên tưởng tới niềm vui mỗi khi mùa hè đến. Tuy nhiên nếu “mùi hồ bơi” này quá nặng sẽ làm bạn bị đau mắt, tổn thương da và phổi. Thực ra mùi hồ bơi không phải do clo (chlorine), mà là do Cloramin (chloramines) – một phức chất hình thành trong nước khi hồ bơi không được xử lý cẩn thận.
Cloramin là sự kết hợp của: (a) hóa chất clo để khử trùng và (b) mồ hôi + dầu cơ thể + nước tiểu. Hóa chất clo được thêm vào hồ để diệt khuẩn giúp ngăn ngừa các bệnh tiêu chảy, viêm tai và chất bẩn vận động (sinh ra bởi cơ thể khi vận động). Tuy nhiên mồ hôi, dầu cơ thể và nước tiểu (b) là các thứ không mong muốn ở hồ bơi. Tắm kỹ bằng nước sạch trước khi xuống hồ là cách tốt nhất để giảm thiểu các chất này ở hồ bơi.
3 ion Hydro sắp xếp ở các góc hình thành cấu trúc phân tử dạng kim tự tháp với Nitơ ở trên đỉnh kim tự tháp. Cloramin hình thành trong nước khi Axit Hipoclorơ phản ứng với a-mô-ni-ắc (NH3 – có trong mồ hôi & nước tiểu). Lúc này công thức phân tử của Cloramin là NH2CL được gọi là Mono-Cloramin (Cloramin đơn).
Ở cấp độ nguyên tử, Clo thay thế gốc dần các gốc Hidro của NH3 và hình thành lần lượt Mono-Cloramin, Di-Cloramin (Cloramin đôi) và Tri-Cloramin (Cloramin dạng đầy đủ) hay còn gọi là Nitơ Trichlorua. HOCl + NH3 → NH2Cl + H2O HOCl + NH2Cl → NHCl2 + H2O HOCl + NHCl2 → NCl3 + H2O
Mono-Cloramin đôi khi được người ta thêm vào nước hồ có chủ ý để diệt trùng do mono Cloramin cũng có khả năng diệt trùng tốt. Nước sinh hoạt đôi khi cũng có mono-Cloramin để làm sạch nguồn nước. Di-Cloramin và Tri-Cloramin chính là nguyên nhân làm nước có mùi “clo”. Tắm kỹ trước khi xuống hồ sẽ giảm thiểu sự hình thành hai chất này.
Kiểm soát clo trong hồ
Một phần triệu là bao nhiêu? Một đơn vị trên một triệu (PPM) tương đương cỡ:
- Một giọt nhỏ xuống 68 lít nước.
- Một giây trong 12 ngày.
- 1 cent trên 10,000 đô-la.
Khi axit hypoclorit phản ứng với amoniac hình thành Cloramin, mức FAC giảm. Mức FAC giảm làm giảm khả năng sát trùng của clo. Lượng clo nằm trong phức chất Cloramin được đo đạc theo chuẩn CAC – Combined Available Chlorine. Tổng của FAC và CAC gọi là TC. TC = FAC + CAC Hiệp hội các chuyên gia Hồ bơi & Spa khuyến cáo FAC nên ở mức từ 1-4 PPM để clo hoạt động hiệu quả. FAC không nên ở dưới mức 1 PPM. Mức CAC cũng nên dưới 0.2 PPM. Ban quản lý hồ bơi có thể dùng bộ kit để đo lường mức độ FAC và TC. CAC được tính toán: CAC = TC – FAC
Giảm thiểu mùi hồ bơi
Người đi bơi bị đỏ mắt, rát mắt thường phàn nàn rằng “có quá nhiều clo trong hồ bơi”. Thực ra, khi bị đỏ hoặc rát mắt, là do không đủ clo trong nước hồ bơi. Đúng là khi được xử lý tốt, nước hồ bơi sẽ không có mùi. Có một điều thú vị là người ta thường dùng chính clo để giảm Cloramin, nguyên nhất chính gây ra mùi clo ở hồ bơi. Phương pháp này gọi là “Shock Treatment” hay còn gọi là “Dùng Clo trị Clo – SuperChlorination”. Clo được cho thêm vào hồ bơi để loại bỏ amoniac và các chất có thể kết hợp với clo để hình thành Cloramin. Phương pháp này chỉ hiệu quả khi mức FAC bằng 10 lần CAC.
Luật hồ bơi
Các hồ bơi phải được xử lý đúng cách để đảm bảo sức khỏe và an toàn cho người đi bơi. Quản lý hồ bơi có trách nhiệm điều chỉnh lượng hóa chất trong nước nhằm giảm tối thiểu ảnh hưởng tới sức khỏe người bơi. Tuy nhiên bạn vẫn có thể dùng cảm quan để xác định liệu hồ bơi có bơi được không.
Phương pháp kiểm tra bằng giác quan
CẢM NHẬN BẰNG MẮT
Nước hồ có trong và xanh không? Bạn phải nhìn xuyên xuống tới đáy hồ – tới vạch kẻ được sơn ở đáy hồ. Nếu nước hồ đục và có màu, có thể hồ đã bị nhiễm tảo. ĐỪNG BƠI NHA!
CẢM NHẬN BẰNG XÚC CHẠM
Bạn chạm vào thành hồ và có cảm thấy nhớt nhớt không? Nếu có, có thể vi trùng đã sinh sôi nảy nở trên thành hồ bơi rồi. ĐỪNG NHẢY VÔ HỒ.
CẢM NHẬN BẰNG MŨI
Có mùi hóa chất tràn ngập xung quanh hồ bơi không? Nếu có, ban quản lý hồ có lẽ phải xử lý nước ngay lập tức. ĐỪNG NHẢY VÔ!
CẢM NHẬN BẰNG ÂM THANH
Bạn nghe thấy âm thanh của hệ thống xử lý nước hồ bơi (ví dụ tiếng của máy bơm/máy lọc nước…). Đó là dấu hiệu tốt.
ĐỪNG DÙNG LƯỠI ĐỂ CẢM NHẬN
Đừng nếm thử nước hồ bơi! Nếu lỡ bị nước vô miệng, đừng nuốt vào bụng!
DÙNG KINH NGHIỆM THƯỜNG THỨC
Tắm kỹ với nước sạch trước khi xuống hồ để loại bỏ các chất tạo ra Chloramine. Nhắc nhở các bé nhỏ nhớ tắm lại thường xuyên bằng nước sạch khi nghĩ giữa buổi bơi, hoặc không được bơi khi bị tiêu chảy.